Η κατασκευή του μπουζουκιού. Μια πρώτη προσέγγιση
Φόρτωση...
Ημερομηνία
Συγγραφείς
Θεμελής, Βλάσης
Τίτλος Εφημερίδας
Περιοδικό ISSN
Τίτλος τόμου
Εκδότης
Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, Σχολή Καλλιτεχνικών Σπουδών, Τμήμα Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής
Περίληψη
Τύπος
Είδος δημοσίευσης σε συνέδριο
Είδος περιοδικού
Είδος εκπαιδευτικού υλικού
Όνομα συνεδρίου
Όνομα περιοδικού
Όνομα βιβλίου
Σειρά βιβλίου
Έκδοση βιβλίου
Συμπληρωματικός/δευτερεύων τίτλος
Περιγραφή
Στην παρούσα εργασία επιχειρήθηκε μια πρώτη προσέγγιση στην κατασκευή
του μπουζουκιού, του οργάνου που χαρακτήρισε όσο κανένα άλλο την ελληνική
λαϊκή μουσική του 20ου αιώνα. Η έρευνα βασίστηκε κυρίως στη μελέτη τριών
περιπτώσεων οργανοποιών οι οποίες όλες μαζί λειτούργησαν ως παράδειγμα
μεμονωμένης περίπτωσης (case study). Λόγω έλλειψης επαρκώς καταγεγραμμένων
ιστορικών στοιχείων και συστηματικής έρευνας, ο «λόγος» των ίδιων των
οργανοποιών λειτούργησε ως βασική πηγή γνώσης.
Πεποίθηση των σημερινών κατασκευαστών είναι -και όλα τα στοιχεία
συνηγορούν σ’ αυτό- πως το νεοελληνικό τρίχορδο μπουζούκι είναι υβρίδιο που
προέκυψε απ’ τον συγκερασμό μορφολογικών και κατασκευαστικών στοιχείων του
παλιότερου ταμπουρά (γνωστού και ως «μπουζούκι») και του Ναπολιτάνικου
μαντολίνου.
Η κατασκευαστική καινοτομία όμως που μετέβαλλε δραστικά τον ηχητικό,
αισθητικό και χρηστικό χαρακτήρα του οργάνου – και τη λαϊκή μουσική κατ’
επέκταση - ως τις μέρες μας, ήταν η καθιέρωση του τετράχορδου μπουζουκιού. Εξ’
αιτίας αυτής, η παλιά τεχνοτροπία κατασκευής («το καπάκι που στηρίζει την φωνή
του στην πίεση του καβαλάρη», η τσάκιση στο καπάκι, τα φαρδιά μάνικα κ.ά.)
εγκαταλείπεται και νέα στοιχεία («σάγμα» στο σκάφος, χαμηλωμένος καβαλάρης,
στενό μπράτσο, πλούσιος διάκοσμος με συνθετικά υλικά κ.α.) μεταβάλλουν τα
χαρακτηριστικά του οργάνου. Το παλιό πρίμο και αισθητικά λιτό μπουζούκι γίνεται
ένα μπάσο, εντυπωσιακά δυνατό και βαρυφορτωμένο αισθητικά όργανο με άμεσο
ηχητικό αποτέλεσμα και πιο «ευκολόπαιχτο», ανταποκρινόμενο στο εμπορικό πνεύμα
της εποχής και στις δεξιοτεχνικές απαιτήσεις των μουσικών, με συνέπεια όμως το
κυνήγι του άμεσου εντυπωσιασμού από τους κατασκευαστές και την μη
μακροημέρευση των οργάνων.
Σήμερα το μπουζούκι κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό παραγωγής από τα
όργανα των εργαστηρίων, έχοντας τη μεγαλύτερη ζήτηση. Αν και η διαδικασία
κατασκευής του είναι σε γενικές γραμμές κοινή για όλους τους κατασκευαστές και
ακολουθείται η κλασσική σειρά κατασκευής, το εμπορικό πνεύμα της εποχής και οι
σημερινές συνθήκες παραγωγής επιβάλλουν στα περισσότερα εργαστήρια την
ανάθεση – καθ’ υπόδειξή τους - της κατασκευής κάποιων τμημάτων του οργάνου
(π.χ. σκάφη, φιγούρες) σε εξειδικευμένους τεχνίτες και την κατά το δυνατόν καθετοποίηση της παραγωγής τους. Φαίνεται, δηλαδή, πως η επαγγελματική
προοπτική της παραδοσιακής χειροποίητης οργανοποιίας, υπό τις επικρατούσες
συνθήκες διαγράφεται μάλλον δυσοίωνη, δίνοντας αργά αλλά σταθερά τη θέση της
στη μαζική παραγωγή. Έτσι, μοιραία και η κατασκευή του μπουζουκιού οδηγείται
προς το εμπορικότερο, ακολουθώντας το πνεύμα της εποχής (εκτός μεμονωμένων
εξαιρέσεων).
Καθοριστικός παράγοντας για την κατασκευή είναι η επιλογή των υλικών που
θα χρησιμοποιηθούν. Σε κάθε μέρος του μπουζουκιού χρησιμοποιούνται διαφορετικά
ξύλα με τις κατάλληλες ιδιότητες, που προκύπτουν απ’ τη γνώση και την μακρόχρονη
κατασκευαστική εμπειρία του οργάνου. Σήμερα, λόγω διευρυμένου εμπορίου,
υπάρχει ευκολότερη πρόσβαση στην προμήθειά τους, αν και κάποια είδη είναι πια
δυσεύρετα εξ’ αιτίας της αλόγιστης εκμετάλλευσης. Διαδεδομένη είναι πλέον η
χρήση σύγχρονων υλικών (χημικές κόλλες και βερνίκια, συνθετικά διακοσμητικά
υλικά κ.ά.) που πλεονεκτούν τόσο από πλευράς τεχνικών δυνατοτήτων και -κυρίως-
ανταποκρίνονται στις σημερινές συνθήκες παραγωγής, αδυνατούν όμως να
αντικαταστήσουν τα παραδοσιακά υλικά σε «νευραλγικά» σημεία της κατασκευής
και επιπλέον έχουν αμφιλεγόμενη επίδραση στο ηχητικό, κάθε φορά, αποτέλεσμα
αλλά και την αισθητική του οργάνου. Ορισμένοι κατασκευαστές έχουν ενσωματώσει
στην παράγωγή τους ή πειραματίζονται και με υλικά τελευταίας τεχνολογίας (π.χ.
ανθρακονήματα, nomex κ. α). Ως προς την «αισθητική» εμφάνιση του οργάνου
ωστόσο, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια στροφή προς τη χρήση φυσικών
υλικών και πιο απλού διακόσμου.
Τα εργαστήρια των οργανοποιών εκτός από χώρους δουλειάς αποτελούν και
τόπους καλλιτεχνικών συνευρέσεων και ζυμώσεων καθώς και ανταλλαγής απόψεων
στην κατεύθυνση της εξέλιξης της οργανοκατασκευής. Επίσης, σήμερα, τα
εργαστήρια οργανοποιίας είναι οργανωμένοι επαγγελματικοί χώροι με σύγχρονο
εξοπλισμό. Τα περισσότερα διαθέτουν ξεχωριστούς χώρους έκθεσης των οργάνων
και αποθήκευσης της ξυλείας με ελεγχόμενες συνθήκες περιβάλλοντος και είναι
εξοπλισμένα στον χώρο εργασίας με σύγχρονες ξυλουργικές εργαλειομηχανές. Εκτός
όμως των συνηθισμένων ξυλουργικών εργαλείων, βαρύνουσα θέση στην
οργανοκατασκευή κατέχει η χρήση εργαλείων- ιδιοκατασκευών, για την κάλυψη των
αναγκών της πολυδιάστατης και ιδιόμορφης αυτής τέχνης. Επίσης, διαδεδομένη
πλέον είναι η χρήση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας (Η/Υ, laser) σε επί μέρους τμήματα της κατασκευής, αλλά και για την εξυπηρέτηση επικοινωνιακών αναγκών
(με τη χρήση του διαδικτύου).
Περιγραφή
Λέξεις-κλειδιά
Κατασκευή μπουζουκιού, Μπουζούκι, Έγχορδα όργανα
Θεματική κατηγορία
Μπουζούκι, Μουσικά όργανα -- Ελλάδα
Παραπομπή
Σύνδεσμος
Γλώσσα
el
Εκδίδον τμήμα/τομέας
Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, Σχολή Καλλιτεχνικών Σπουδών, Τμήμα Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής
Όνομα επιβλέποντος
Θεοδοσοπούλου, Ειρήνη
Εξεταστική επιτροπή
Γενική Περιγραφή / Σχόλια
Ίδρυμα και Σχολή/Τμήμα του υποβάλλοντος
Τ.Ε.Ι. Ηπείρου
Πίνακας περιεχομένων
Χορηγός
Βιβλιογραφική αναφορά
Θεμελής, Β., 2009, Η κατασκευή του μπουζουκιού. Μια πρώτη προσέγγιση, Σχολή Καλλιτεχνικών Σπουδών, Τμήμα Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής, Τ.Ε.Ι. Ηπείρου
Ονόματα συντελεστών
Αριθμός σελίδων
154
Λεπτομέρειες μαθήματος
item.page.endorsement
item.page.review
item.page.supplemented
item.page.referenced
Άδεια Creative Commons
Άδεια χρήσης της εγγραφής: Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα