Τελετουργία και μοιρολόι: Η περίπτωση του μοιρολογιού της Παναγίας στην Μονή Νάξου
Φόρτωση...
Αρχεία
Ημερομηνία
Συγγραφείς
Χερουβείμ, Φλώρα Σ.
Τίτλος Εφημερίδας
Περιοδικό ISSN
Τίτλος τόμου
Εκδότης
Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, Σχολή Καλλιτεχνικών Σπουδών, Τμήμα Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής
Περίληψη
Τύπος
Είδος δημοσίευσης σε συνέδριο
Είδος περιοδικού
Είδος εκπαιδευτικού υλικού
Όνομα συνεδρίου
Όνομα περιοδικού
Όνομα βιβλίου
Σειρά βιβλίου
Έκδοση βιβλίου
Συμπληρωματικός/δευτερεύων τίτλος
Περιγραφή
Ζητούμενο της συγκεκριμένης πτυχιακής εργασίας ήταν η διερεύνηση του Μοιρολογιού της Παναγίας όπως επιτελείται στην Μονή της Νάξου, όπου και πραγματοποιήθηκε επιτόπια έρευνα. Σε αντίθεση με τις λαογραφικές προσεγγίσεις για το μοιρολόι έγινε προσπάθεια ανάδειξης της τελετουργικής διάστασης του φαινομένου και ερμηνείας του πέρα από τη λογική των «εθίμων» (όπως εμφανίζεται στην λαογραφία του ‘70). Εξετάζοντας το μοιρολόι υπό το πρίσμα της τελετουργίας, οδηγηθήκαμε στο συμπέρασμα ότι έχει μεγάλη σημασία για τους τελεστές. Πιο συγκεκριμένα αποτελεί αφενός στοιχείο πολιτιστικής κληρονομιάς-τοπικής ιδιαιτερότητας, αφετέρου μέσο επικοινωνίας, θρησκευτικής έκφρασης, όπως και πεδίο ανάπτυξης συναισθημάτων. Κατά την επιτέλεσή του αναπτύσσεται μεταξύ των τελεστών ένα κοινό συναίσθημα, καθώς το μοιρολόι αποτελεί μηχανισμό λύτρωσης και εκτόνωσης των συναισθημάτων του πόνου.
Στα πλαίσια της εργασίας μας, κρίθηκε λοιπόν αναγκαίο να προβούμε αρχικά σε μια γενική παρουσίαση του μοιρολογιού προκειμένου να ενταχθούμε στη λογική του φαινομένου. Στη συνέχεια εξετάστηκε ο τρόπος με τον οποίο το μοιρολόι εμφανίζεται στην βιβλιογραφία. Μέσα από την παρουσίαση αυτή οδηγηθήκαμε στο συμπέρασμα ότι ο κύριος τρόπος μελέτης του μοιρολογιού είναι κειμενικός. Σε αντιδιαστολή με αυτή την αντιμετώπιση, σε επόμενες ενότητες πραγματοποιήθηκε προσπάθεια ανάδειξης της τελετουργικής διάστασης του μοιρολογιού, μελετώντας τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται ο θάνατος μέσα από το μοιρολόι. Το Μοιρολόι της Παναγίας, όντας θρησκευτικό μοιρολόι, μοιράζεται πολλά στοιχεία με τον επιθανάτιο θρήνο. Διερευνώντας το θρησκευτικό στοιχείο του μοιρολογιού της Παναγίας ανακαλύψαμε ότι οι νεκρικές τελετουργίες που επιτελούνται ακόμα και σήμερα εμπεριέχουν αρχαϊκές αντιλήψεις και εξετάσαμε την συνύπαρξη του δίπολου χριστιανικών και παγανιστικών στοιχείων.
Στη συνέχεια επικεντρωθήκαμε στη βιβλιογραφική παρουσίαση του Μοιρολογιού της Παναγίας, η οποία ασχολείται κυρίως με το ποιητικό του κείμενο. Αφού παρουσιάσαμε γενικά στοιχεία του, διερευνήσαμε ξανά το ζήτημα της συνύπαρξης αρχαϊκών και χριστιανικών αντιλήψεων στο αφήγημά του μέσα από την παρουσία διάφορων μορφών θεοτήτων (σε παραλλαγές που παρουσιάζει ο Bouvier και η Τερζοπούλου).
Έπειτα παρουσιάστηκε το εθνογραφικό μας παράδειγμα, με σκοπό την
ανάδειξη της εμπειρίας του Μοιρολογιού της Παναγιάς σήμερα σε μια
κοινότητα η οποία είναι από τις λίγες στον ελληνικό χώρο που φαίνεται να
διατηρεί τη συγκεκριμένη «παράδοση» χωρίς μάλιστα την αναβιωτική δράση κάποιων συλλόγων. Είδαμε ότι ορισμένοι τελεστές συνεχίζουν την πρακτική του μοιρολογιού από τα παιδικά τους χρόνια και οδηγηθήκαμε στο ότι ο τρόπος πρόσληψης του μοιρολογιού διαφοροποιείται με το πέρασμα του χρόνου, την ηλικία και το φύλο. Εντούτοις η σημασία του μοιρολογιού για τους τελεστές έχει διάφορες διαστάσεις: ορισμένοι το βλέπουν ως στοιχείο της πολιτιστικής
κληρονομιάς, ενώ για άλλους σηματοδοτεί την ανάγκη για εξωτερίκευση
θλίψης, θρησκευτικότητας και ταύτισης με αγαπημένα πρόσωπα ή το θείο δράμα. Έπειτα από το εθνογραφικό παράδειγμα, το επόμενο κεφάλαιο αναδεικνύει μέσα από τον σχολιασμό τον τρόπο σύλληψης του μοιρολογιού από τους τελεστές και έτσι διαπραγματεύεται δύο βασικά θέματα: τη σχέση της θρησκείας με τη λαϊκή παράδοση και την ομοιότητα του Μοιρολογιού της
Παναγίας με το επιθανάτιο. Όμως το πιο σημαντικό συμπέρασμα που
ανακύπτει μέσα απ’ το εθνογραφικό παράδειγμα είναι η συμβολή του
συναισθήματος στη μελέτη του φαινομένου του μοιρολογιού: κατά την
επιτέλεσή του, παρατηρείται ότι, ενώ διαπλέκεται το προσωπικό στοιχείο, οι τελέστριες μοιράζονται ένα κοινό συναίσθημα. Για εκείνες ο σημαντικότερος λόγος επιτέλεσης του μοιρολογιού δεν είναι τόσο η διασφάλιση της συνέχειας
της «παράδοσης», όσο η προσωπική ανάγκη για έκφραση ταύτισης και
συμπόνιας στην Παναγία. Έτσι βλέπουμε ότι παρότι βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου η θρησκευτικότητα δεν είναι έντονη, το μοιρολόι συνεχίζει να είναι ένα πεδίο βαθιάς πίστης και θρησκευτικότητας, γεγονός που προκύπτει από τα συναισθήματα. Για παράδειγμα είναι σημαντικό το γεγονός ότι οι τελεστές δεν επιτελούν το μοιρολόι μηχανικά ή από φόβο κάποιας ενδεχόμενης τιμωρίας αν δεν το κάνουν, αλλά γιατί με την επιτέλεσή του επιτυγχάνεται μέσω της συλλογικότητας και η προσωπική τους κάθαρση.
Περιγραφή
Λέξεις-κλειδιά
Μοιρολόγια, Θρήνος, Θάνατος, Μοιρολόι της Παναγίας, Μονή Νάξου
Θεματική κατηγορία
Μοιρολόγια -- Ελλάδα, Θάνατος -- Ελλάδα -- Λαογραφία
Παραπομπή
Σύνδεσμος
Γλώσσα
el
Εκδίδον τμήμα/τομέας
Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, Σχολή Καλλιτεχνικών Σπουδών, Τμήμα Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής
Όνομα επιβλέποντος
Ρεράκη, Φωτεινή
Θεοδοσίου, Ασπασία
Θεοδοσίου, Ασπασία
Εξεταστική επιτροπή
Γενική Περιγραφή / Σχόλια
Ίδρυμα και Σχολή/Τμήμα του υποβάλλοντος
Τ.Ε.Ι. Ηπείρου
Πίνακας περιεχομένων
Χορηγός
Βιβλιογραφική αναφορά
Ονόματα συντελεστών
Αριθμός σελίδων
78
Λεπτομέρειες μαθήματος
item.page.endorsement
item.page.review
item.page.supplemented
item.page.referenced
Άδεια Creative Commons
Άδεια χρήσης της εγγραφής: Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 3.0 Ελλάδα