Η διπλή άρνηση στα Νέα Ελληνικά
Φόρτωση...
Ημερομηνία
Συγγραφείς
Μαντά, Ευτυχία
Τίτλος Εφημερίδας
Περιοδικό ISSN
Τίτλος τόμου
Εκδότης
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Φιλοσοφική Σχολή. Τμήμα Φιλολογίας
Περίληψη
Τύπος
Είδος δημοσίευσης σε συνέδριο
Είδος περιοδικού
Είδος εκπαιδευτικού υλικού
Όνομα συνεδρίου
Όνομα περιοδικού
Όνομα βιβλίου
Σειρά βιβλίου
Έκδοση βιβλίου
Συμπληρωματικός/δευτερεύων τίτλος
Περιγραφή
Αντικείμενο της εργασίας αποτελεί η διερεύνηση της συνεμφάνισης των δύο
δεικτών προτασιακής άρνησης στα Νέα Ελληνικά, του μη(ν) και του δεν. Βάσει της
βιβλιογραφίας τα μη(ν) και δεν θεωρούνται δείκτες προτασιακής άρνησης που
βρίσκονται σε συμπληρωματική κατανομή ανάλογα με το συντακτικό περιβάλλον:
το δεν απαντά σε περιβάλλοντα οριστικής, ενώ το μη(ν) σε περιβάλλοντα
υποτακτικής (Βελούδης 2005). Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις όπου συνεμφανίζονται
(παράδειγμα από Βελούδης 2005: Φοβάμαι μη δε δεχτεί το δώρο). Πρόκειται για
ένα μη αναμενόμενο φαινόμενο, καθώς κάθε πρόταση φέρει μόνο μία έγκλιση.
Στόχος μας είναι η διερεύνηση της συντακτικής δομής και της ερμηνείας των δομών
που εμφανίζουν διπλή άρνηση. Αφού μελετήσουμε την κατανομή του φαινομένου,
θα εξετάσουμε τις διαφορετικές προσεγγίσεις που έχουν προταθεί (βλ. ενδεικτικά
Ρούσσου 2000, 2006, 2014, Chatzopoulou 2012, Βελούδης 2005, Giannakidou, 2000)
ως προς την υπόσταση των δύο αρνητικών στοιχείων και, κυρίως ως προς την
υπόσταση του μη(ν) ως δείκτη άρνησης, Συμπληρωματικού Δείκτη, αρνητικού
στοιχείου πολιτικότητας, πλεοναστικής άρνησης.
Διαγλωσσικά, το φαινόμενο της διπλής άρνησης είναι πολύπλευρο, καθώς
έχει γίνει αντικείμενο μελέτης πολλών κλάδων γλωσσολογικής ανάλυσης (σύνταξη,
σημασιολογία, πραγματολογία, φωνολογία, μορφολογία). Στην παρούσα εργασία
θα ασχοληθούμε με τις σημασιολογικές και τις συντακτικές όψεις του φαινομένου,
τονίζοντας καταρχάς πως δεν πρόκειται για ένα φαινόμενο όπου η σημασία και η
σύνταξη έχουν 1:1 αντιστοιχία. Σημασιολογικά, θα δούμε πως το φαινόμενο
υπακούει στον Νόμο Διπλής Άρνησης, σύμφωνα με τον οποίο δύο (σημασιολογικές)
αρνήσεις ισοδυναμούν με μία κατάφαση. Το ενδιαφέρον σε αυτό το σημείο
εντοπίζεται στο γεγονός πως τα ΝΕ αποτελούν γλώσσα Αρνητικής Συμφωνίας, κάτι
που, όπως θα δούμε στο κεφάλαιο 2, περιορίζει κατά πολύ την εμφάνιση του
φαινομένου. Αυτός είναι και ο λόγος που το καθιστά σπάνιο. Όσον αφορά στη
συντακτική ανάλυση του φαινομένου, κεντρικό σημείο αποτελεί η ανάλυση του
μορίου μη(ν). Όπως έχει ήδη παρατηρηθεί στην βιβλιογραφία (βλ. Janda & Joseph
1999, Chondrogianni 2011, Roussou & Tsangalidis 2010, Chatzopoulou 2012,
Roussou 2015), το εν λόγω μόριο πραγματώνει παραπάνω από μία γραμματικές
iv
λειτουργίες και αντιστοιχεί σε παραπάνω από μία σημασίες. Με βάση αυτή την
παρατήρηση, στο κεφάλαιο 3 εξερευνούμε τις πιθανές θέσεις που μπορεί να λάβει
το μη(ν) στο συντακτικό δέντρο με άξονα τις συντακτικές αναλύσεις τριών
συγγραφέων (Giannakidou 2009, Chatzopoulou 2012, Roussou 2015). Υιοθετούμε,
τελικά, την συντακτική ανάλυση του μορίου μη(ν) ως ονοματικού στοιχείου, όπως
την προτείνει η Roussou (2015), εντοπίζοντας βασικά πλεονεκτήματα στη
συγκεκριμένη ανάλυση. Κάποια από αυτά είναι το ότι λαμβάνονται υπόψη όλες οι
πιθανές λειτουργίες και ερμηνείες του μη(ν), καθώς και το ότι η θέση όπου
‘γεννιέται’ στη συντακτική δομή δεν απαιτεί μετακίνηση, η οποία να προσπερνά το
δεν, το οποίο ως Άρνηση αποτελεί φραγμό στη μετακίνηση στοιχείων. Αφού το
μη(ν) λαμβάνει θέση ονοματικού στοιχείου, δεν προβάλλεται στον φραστικό δείκτη
ως κεφαλή της Φράσης Άρνησης. Τη θέση αυτή καταλαμβάνει το δεν. Έτσι, παρόλο
που στα δεδομένα διπλής άρνησης το μη(ν) ερμηνεύεται σημασιολογικά ως
άρνηση, η συντακτική του υπόσταση είναι διαφορετική από αυτή του δεν. Για αυτό
και αποκλείεται η 1:1 αντιστοιχία σημασίας και σύνταξης.
Περιγραφή
Λέξεις-κλειδιά
Διπλή άρνηση, Νομιμοποίηση στη φραστική δομή, Το μη(ν) ως ονοματικό στοιχείο, Προτασιακή άρνηση, Double negation, Legitimization in phrasal structure, μη(ν) as nominal element, Propositional negation
Θεματική κατηγορία
Νέα ελληνικά
Παραπομπή
Σύνδεσμος
Γλώσσα
el
Εκδίδον τμήμα/τομέας
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Φιλοσοφική Σχολή. Τμήμα Φιλολογίας
Όνομα επιβλέποντος
Λεκάκου, Μαρίκα
Εξεταστική επιτροπή
Λεκάκου, Μαρίκα
Φίλος, Παναγιώτης
Πρέντζα, Αλεξάνδρα
Φίλος, Παναγιώτης
Πρέντζα, Αλεξάνδρα
Γενική Περιγραφή / Σχόλια
Ίδρυμα και Σχολή/Τμήμα του υποβάλλοντος
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Φιλοσοφική Σχολή. Τμήμα Φιλολογίας
Πίνακας περιεχομένων
Χορηγός
Βιβλιογραφική αναφορά
Βιβλιογραφία: σ. 123-125
Ονόματα συντελεστών
Αριθμός σελίδων
125 σ.
Λεπτομέρειες μαθήματος
item.page.endorsement
item.page.review
item.page.supplemented
item.page.referenced
Άδεια Creative Commons
Άδεια χρήσης της εγγραφής: Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 United States